انقلاب فصلی چیست؟

بررسی و مرور مجدد در زمینه‌ی انقلاب فصلی که به شما کمک خواهد نمود تا تصورات غلط و پندارهای نادرست را رها نمایید، با این روی داد نجومی پیوند می‌خورد. اگر اصطلاحاتی نظیر انقلاب ماه ژوئن، انقلاب ماه دسامبر، انقلاب تابستانی و انقلاب زمستانی شما را سر در گم می‌سازد، باید در این زمینه به مطالعه بپردازید.
در حوزه‌ی مطالعاتی نظیر جغرافیا، واژه‎ی "انقلاب" به هر یک از این دو زمان در یک سال معین اشاره می‌نماید که در این زمان‌ها، خورشید در دورترین نقطه نسبت به خط استوای نجومی قرار می‌گیرد. به رغم آن که این تعریف کاملاً صحیح می‌باشد، نسبت به آن چه که این جا تصریح می‌گردد، مطالب بسیار بیشتری برای دانستن در مورد این روی داد نجومی وجود دارد. آیا شما می‌دانستید انقلاب ماه دسامبر که در ایالات متحده به عنوان "انقلاب زمستانی" شناخته می‎شود و نشانگر آغاز فصل زمستان در نیم کره‌ی شمالی محسوب می‌گردد، در واقع آغاز فصل تابستان را در نیم کره‌ی جنوبی نشان می‌دهد؟
افراد بسیاری از تمام این حقایق در خصوص انقلاب فصلی آگاه نمی‌باشند و این مطلب منجر به شکل گیری افسانه‌های گسترده و فرا گیری در مورد این پدیده گشته است. به منظور درک این مطلب که معنای انقلاب فصلی چیست و چگونه رخ می‌دهد، می‌بایست درک خوبی از چند حقیقت پایه‌ای و اساسی در مورد خورشید و زمین به دست آورید.

توضیح انقلاب فصلی

زمانی که وقوع انقلاب فصلی را بررسی می‌نماییم، عوامل محرک این پدیده، حرکت انتقالی زمین به دور خورشید و حرکت وضعی آن حول محورش می‌باشند. شایان ذکر است که محور زمین به میزان 5ر23 درجه‌ انحراف دارد و هر دو نوع چرخش زمین (حرکت انتقالی و حرکت وضعی) در تعیین موقعیت ظاهری خورشید در آسمان نقش دارند. به طور قابل توجهی، زمانی که به بررسی فصل‌های مختلف در سیاره می‌پردازیم، این موارد، عوامل محرک به شمار می‌روند. به روش استدلال استقرایی از حرکت انتقالی و حرکت وضعی زمین می‌توان نتیجه گرفت که خورشید دو بار در سال به صورت مستقیم بالای مدار رأس السرطان و مدار رأس الجدی قرار می‌گیرد. در طول دوره‌ی زمانی یک سال، می‌توان این سفر و تغییر مکان خورشید را از خط استوا به مدار رأس السرطان در 5ر23 درجه‌ی شمالی و بازگشت خورشید به خط استوا و پس از آن حرکت به سمت جنوب به مدار رأس الجدی در 5ر23 درجه‌ی جنوبی دنبال نمود. زمانی که خورشید به شمالی‌ترین نقطه یا جنوبی‌ترین حد نهایی خود می‌رسد، ظاهراً قبل از ادامه دادن سفرش، برای مدت زمانی آرام و ساکن می‌ایستد. همین مدت زمانی که خورشید، مستقیم بالای مدار رأس السرطان یا مدار رأس الجدی بدون حرکت می‌باشد، به عنوان انقلاب فصلی شناخته می‌شود.
در واقع، واژه‌ی انقلاب فصلی (solstice) از ترکیب دو واژه‌ی لاتین یعنی sol به معنای خورشید و sistere به معنای ساکن ایستادن تشکیل می‌گردد. به همین ترتیب، زمانی که خورشید درست در خط استوا می‌باشد، به عنوان نقطه‌ی اعتدال شب و روز نامیده می‌شود. به روش استدلال استقرایی از محور کج زمین می‌توان نتیجه گرفت که مناطق نزدیک به قطب جنوب، برای بیست و چهار ساعت در روزی که خورشید در حد نهایی شمالی خود قرار دارد، تاریکی را تجربه می‌کنند. به همین ترتیب، هنگامی که خورشید در حد نهایی جنوبی خود قرار دارد، مناطق نزدیک به قطب شمال تاریکی را برای بیست و چهار ساعت در یک روز تجربه می‌نمایند.

سایر اسامی برای انقلاب فصلی

اگر چه انقلاب فصلی با نام‌های متفاوتی در بخش‌های مختلف جهان شناخته می‌شود، نام گذاری آن بر اساس ماه و نیم کره در سرتاسر جهان پذیرفته شده است. اساساً این پدیده‌ی نجومی دو بار در سال (یک بار در ماه ژوئن و پس از آن در ماه دسامبر) اتفاق می‌افتد. شایان ذکر است که به سبب این که پدیده‌ی مورد نظر در ماه ژوئن رخ می‌دهد، انقلاب ماه ژوئن نامیده می‌شود و نیز به سبب این که در ماه دسامبر رخ می‌دهد، نام انقلاب ماه دسامبر به آن داده می‌شود. باید اذعان داشت که پدیده‌ی نجومی مذکور منسوب به خورشیدی است که به حداکثر میل یا فاصله از خط استوا می‌رسد. در حالی که این اسامی بر مبنای ماهی که در آن پدیده‌ی مزبور رخ می‌دهد، به انقلاب فصلی داده می‎شود، می‌توان آن را بر اساس نیم کره‎ای که خورشید در آن قرار می‌گیرد نیز نام گذاری نمود.

انقلاب زمستانی و انقلاب تابستانی

به جز این اسامی، روی داد طبیعی مذکور با عناوین انقلاب تابستانی و انقلاب زمستانی نیز بیان می‎گردد. اما این نوع نام گذاری می‌تواند گمراه کننده باشد، به سبب آن که دو نیم کره معمولاً فصل‌های متفاوتی در نقطه‌ی معینی از زمان دارند. در حالی که نیم کره‌ی شمالی اواسط زمستان را در ماه دسامبر تجربه می‌کند، نیم کره‌ی جنوبی در همان زمان، اواسط تابستان را تجربه می‌نماید. یعنی انقلاب فصلی که نشانه‌ی آغاز زمستان در نیم کره‌ی شمالی می‌باشد، آغاز تابستان را در نیم کره‌ی جنوبی نشان خواهد داد. به طور کلی، از واژه‌ی انقلاب زمستانی برای اشاره به انقلاب ماه دسامبر استفاده می‌شود و این بدان سبب است که بخش اعظم خشکی بر روی کره‌ی زمین در نیمکره‌ی شمالی قرار دارد.
در ستاره شناسی، واژه‌ی انقلاب فصلی برای اشاره به آن لحظه‌ی دقیقی مورد استفاده قرار می‌گیرد که این پدیده رخ می‌دهد. با این وجود از این واژه به صورت عامیانه برای نشان دادن روزی که این پدیده رخ می‌دهد نیز استفاده می‌شود. در حالی که انقلاب ماه ژوئن در روز بیستم یا بیست و یکم ماه ژوئن اتفاق می‌افتد، عموماً انقلاب ماه دسامبر در روز بیست و یکم یا بیست و دوم ماه دسامبر روی می‌دهد. شایان ذکر است که انقلاب ماه ژوئن بلندترین روز سال می‌باشد. گفته می‌شود که اگرچه کم ولی مواردی از انقلاب ماه ژوئن وجود دارند که در روز نوزدهم یا بیست و دوم ماه ژوئن رخ می‌دهند و نیز مواردی از انقلاب ماه دسامبر وجود دارند که در روز بیستم یا بیست و سوم ماه دسامبر روی می‌دهند.